وریدهای واریسی رگ‌های آبی، قرمز یا بنفش بزرگ شده‌ای هستند که مانند طناب‌های برجسته، پیچ خورده و روی پاها به راحتی دیده می‌شوند. این بیماری حدود 30 میلیون مرد و زن را به خود درگیر کرده و برخی از این افراد می‌دانند که با واریس ارثی درگیر هستند. از آنجایی که بسیاری از ما می‌خواهیم بدانیم چه کارهایی را می‌توان انجام داد تا از آن بروز این رگ‌های وحشتناک جلوگیری کرد، خوب است نگاهی به یکی از مهم‌ترین دلایل به وجود آمدن این رگ‌های عنکبوتی بیندازیم. پس از آن می‌توانیم بهترین راه حل‌ها برای درمان واریس و پیشگیری را هم پیدا کنیم.
ارتباط واریس و ژنتیک
باتوجه به مشاهده مکرر سابقه خانوادگی مثبت وریدهای واریسی در برخی از مطالعات، تلاش علمی منجر به شناسایی ژن‌های خاصی شده که با عملکرد وریدی مرتبط هستند. یک مطالعه به بررسی وراثت‌پذیری عملکرد وریدی با امپدانس در 46 نفر پرداخت که همگی دوقلو بودند.
پس از مقایسه تطابق بین دوقلوهای تک تخمکی و دو تخمکی با استفاده از رویکرد مدل‌سازی مسیر، مطالعه به این نتیجه رسید که وراثت‌پذیری تعدیل نشده 60 درصد (P<0.05) امکان ابتلا به مشکلات وریدی را نشان می‌دهد. ضمن اینکه 90 درصد (P<0.05) نتایج هم نشان داده‌اند ژنتیک افراد برای ابتلا به این وضعیت در آینده، مؤثر بوده است.
پس از تعدیل آزمایش با مولفه‌های سن و جنس، وراثت پذیری برای ظرفیت درگیری با بیماری واریس 30 درصد برآورد شد. با این تفاسیر، خطر ابتلا به بیماری وریدی در افرادی که سابقه خانوادگی آن را دارند، بیشتر از دیگران است.
تغییر وضعیت ورید، ممکن است از لحاظ عملکردی مستقیما با کاهش ظرفیت وریدی ارتباط داشته باشد. این وضعیت منجر به ایستایی خون، افزایش فشار داخل مجرا و افزایش کشش دیواره سیاهرگ می‌شود. این نیروی دیاستولیک منجر به شروع تغییرات سلولی و خارج سلولی دیده شده در وریدهای واریسی، خواهد شد.
واریس ارثی و جنسیت چه ارتباطی دارند؟
پس از بررسی مسئله نژاد و واریس ارثی، مهم است نگاهی هم به مسئله جنسیت افراد داشته باشیم. در یک مطالعه موردی روی 134 خانواده، محققان به نتایج زیر دست یافتند:
- اگر پدر و مادر هر دو مبتلا به واریس بودند، خطر ابتلای کودکان به آن 90 درصد خواهد بود.
- اگر یکی از والدین مبتلا به واریس باشد، خطر ابتلا به واریس در کودکان برای مردان 25 درصد و برای زنان 62 درصد است.
- زمانی که تنها یکی از والدین دارای رگ‌های واریسی باشد، به نظر می‌رسد هیچ ارتباطی بین جنسیت والدین مبتلا و واریس در کودکان وجود ندارد.
با این تفاسیر، آنها به این نتیجه رسیدند که الگوی وراثت وابسته به جنسیت را رد کنند. با وجود این، هنوز هم برخی از محققان باور دارند که زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به واریس و بیماری ترومبوز ورید هستند. زیرا آنها بارداری را تجربه می‌کنند و مشخصا در دوران بارداری، بدن در حال تغییر روی ورید اجوف تحتانی (سیاهرگ بزرگی در وسط بدن) قرار می‌گیرد. به دلیل فشار، واریس می‌تواند به عنوان یک عارضه جانبی بارداری ظاهر شود. با این حال، این وضعیت معمولا پس از زایمان از بین می‌رود.
تأثیرات یائسگی بر رگ‌ها
حالا که صحبت از ارثی بودن این بیماری به میان آمده است، باید به این نکته هم اشاره کنیم که واریس ژنتیکی و هورمونها ارتباطی با یکدیگر ندارند. اما مسئله تغییر هورمونها در دوران یائسگی می‌تواند بر ابتلا و یا تشدید این بیماری تأثیر بگذارد. در این بازه زمانی، چرخه‌های قاعدگی با تغییر هورمونها متوقف می‌شود. تخمدان‌ها تولید همان سطوح هورمونها را متوقف می‌کنند و مقدار پروژسترون و استروژن کاهش می‌یابد. این مسئله رگ‌ها را ضعیف می‌کند. در نتیجه، برخی از زنان که هرگز واریس نداشتند (اما واریس ارثی را در خانواده مشاهده کرده‌اند) برای اولین بار متوجه آن می‌شوند. کسانی که قبلا به رگ‌های واریسی مبتلا شده بودند هم شاهد بدتر شدن و رشد بیشتر آنها به خصوص در پاها خواهند بود.
روشهای پیشگیری از واریس ارثی
پیشگیری از واریس بسیار مهم است و نباید آن را نادیده گرفت. به خصوص اگر در طول شبانه روز، بسیار کم تحرک هستید. شما می‌توانید یک برنامه تمرینی مختص به خودتان را ایجاد کنید تا عضلات ساق پا برای حمایت از رگ‌های ساق پای شما فعالیت بیشتری داشته باشند. کسانی که از اضافه وزن رنج می‌برند هم باید برای کاهش وزن اقدام نمایند. این کار باعث می‌شود مقداری از فشار روی رگ‌ها را کاهش دهیم.
ضمنا اگر بیشتر وقت خود را در طول روز به صورت ایستاده سپری می‌کنید، مهم است در این مدت چند دوره کوتاه استراحت یا ورزش ساده را برنامه ریزی کنید و به آن پایبند باشید. همچنین اگر پشت میز کار می‌کنید، هر 1 ساعت یک بار از جای خود بلند شوید و کمی راه بروید. همچنین می‌توانید با پزشک متخصص در مورد پوشیدن جوراب واریس در طول روز (برای حفظ جریان خون سالم) هم مشورت کنید.
درمان واریس
بسته به شدت و علائمی که تجربه می‌کنید، چندین گزینه درمانی برای واریس وجود دارد. البته برای انتخاب گزینه مناسب میان این موارد و جلوگیری از لخته شدن خون در پا، با یک پزشک متخصص واریس مشورت کنید تا بدانید کدام گزینه‌های درمانی برای شما بهترین هستند. اما به طور کلی، درمان شما ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تغییرات سبک زندگی: ورزش منظم، حفظ وزن مناسب و اجتناب از ایستادن یا نشستن طولانی مدت می‌تواند به بهبود گردش خون و کاهش علائم واریس ارثی کمک کند.
- جوراب‌های مخصوص واریس: این جوراب‌های با فشار خارجی روی رگ‌ها وارد کرده و به جریان خون کمک می‌کنند.
- روشهای کم تهاجمی: روش‌هایی مانند درمان لیزر درون وریدی (EVLT) باعث می‌شوند جریان خون به وریدهای سالم‌تر هدایت شود.
- اسکلروتراپی: این مورد شامل تزریق یک محلول به وریدهای آسیب دیده است.
- گزینه‌های جراحی: پزشک ممکن است برای موارد شدید، روشهای جراحی مانند برداشتن ورید یا بستن رگ‌های آسیب‌دیده را توصیه کند.
کلام آخر
در مجموع، به این مسئله توجه داشته باشید که وریدهای پاهای شما برخلاف نیروی جاذبه عمل می‌کنند تا خون را به قلب برگردانند. بنابراین، رگ‌های پاهای باید سخت‌تر کار کنند تا وظایف خود را انجام دهند. این فعالیت مداوم می‌تواند منجر به بیماری واریس شود. به خصوص اگر این بیماری در خانواده شما ارثی باشد خطر ابتلا بیشتر خواهد شد. در نتیجه مهم است که با مشاهده رگ‌های بنفش یا سیاه روی پوست، سریعا به پزشک مراجعه کرده و درمان مناسب خود را پیدا کنید.
