درمان واریس با استفاده از روشهای در دسترس جزو پرطرفدارترین روشها در بین افراد جامعه می باشد. درمان واریس در طب سنتی از جمله ی این درمان ها است. در این مقاله شایع ترین و موثرترین درمانهای خانگی واریس به همراه مزایای هر یک را با استفاده از شواهد علمی مورد بررسی قرار می دهیم.
1 برای درمان واریس پا چی بخوریم؟
“برای درمان واریس پا چی بخوریم؟”رایج ترین سوالی است که توسط مبتلایان به واریس مطرح می شود. در بررسی های علمی ثابت شده است که بعضی از مواد غذایی به درمان واریس پا یا کاهش علایم واریس کمک میکنند . غذاهای پرنمک باعث تجمع آب در بدن و تشدید علایم می شوند . در مقابل غذاهای پرپتاسیم در بهبود علائم کمک کننده هستند ( مانند پسته، بادام، عدس و سایر حبوبات، سیب زمینی، سبزیجات دارای برگ پهن و بعضی از انواع ماهی مثل سالمون و ماهی تن). البته لازم است یاد آوری کنیم که این خوراکی ها داروی واریس پا محسوب نمی شوند.
از سوی دیگر برای کمک به درمان واریس و پیشگیری از عود آن؛ فرد مبتلا باید از رژیم های غذایی پرفیبر استفاده نماید تا از یبوست جلوگیری کند. ( یبوست به علت افزایش فشار داخل شکم در هنگام دفع باعث آسیب به دریچه های داخل سیاهرگها شده و موجب ایجاد یا تشدید واریس پا می شود).
گروه های غذایی حاوی فیبر بالا:
الف- غلات و دانه های خوراکی
ب- جو دو سر- گندم- بذرکتان
پ- میوه های کامل ( به جای استفاده از آب یا عصاره ی آنها)
این موارد شاید به تنهایی به عنوان درمانهای خانگی واریس پا محسوب نشوند؛ اما در درمان واریس نقش مهمی ایفا می کنند.
2- ورزش و تحرک
ورزش منطم باعث بهبود جریان خون در پاها شده ؛ خون را از سیاهرگها خارج و به سمت قلب می راند. اهمیت انجام ورزش های صحیح تا جایی است که آن را یکی از اجزاء درمان واریس میدانند. از طرفی با انجام ورزش فشار خون سیستمیک کاهش یافته و همین امر از شدت علایم واریس پا می کاهد. از طرفی با توجه به سهل الوصول بودن آن میتوان ورزش را جزو درمانهای خانگی واریس محسوب نمود.
نکته ی مهم در انتخاب نوع ورزش، آن است که ورزش هایی برای واریس پا مفید هستند که در حین انجام آنها عضلات پشت ساق پا فعالیت بیشتری داشته باشند. از سوی دیگر ورزش نبایستی شامل حرکاتی باشد که مستلزم حبس نمودن نفس و به اصطلاح زور زدن می باشند.
از جمله ورزش های پیشنهادی برای بیماران مبتلا به واریس پا شامل شنا، قدم زدن، دوچرخه سواری و یوگا هستند.
3- جوراب واریس
کاهش علایم واریس و رفع علایمی مانند سنگینی و خستگی پا حتی در افرادی که واریس واضحی ندارند از مهمترین کاربردهای این جورابها می باشد.
این جورابها به نحوی طراحی شده اند که در ناحیه ی پایین پا و مچ بیشترین فشار و در بخشهای بالاتر مثل ران کمترین فشار را وارد میکنند. تکنولوژی ساخت این جوراب ها بسیار پیشرفته است اما اگر بیمار جوراب مناسب با سایز خود را نپوشد ؛ عوارض دیگری را تجربه خواهد کرد. جوراب واریس فشاری معادل 18-21 میلیمتر جیوه به پا وارد میکند.
فروشنده ی جوراب واریس باید در سه ناحیه اندازه ی محیط پا را اندازه گیری کند( مچ پا،میانه ی ساق و میانه ی ران) تا بتواند با استفاده از جدول مخصوص؛ جوراب متناسب با پای شما را پیشنهاد دهد.
بنابراین استفاده از پاپوش های FREE SIZE به هیچ عنوان توصیه نمی شود.
4- گیاهان دارویی
درمان واریس در طب سنتی بسیاری از کشورها مورد توجه قرار گرفته است. در بسیاری از تمدنها از گیاهان دارویی به منظور درمان واریس یا کاهش علایم آن استفاده شده است.
مطالعات نشان داده اند که اگر افراد مبتلا به واریس پا از عصاره شاه بلوط هندی به صورت خوراکی استفاده نمایند؛ درد و سنگینی و خارش در آنها کاهش چشمگیری می یابد. از عصاره این گیاه که به نام aesculus hippocastanum شناخته می شود در ساخت دارویی به نام دافلون استفاده می شود که یک داروی موثر در کنترل علایم واریس است
گیاهان دیگری نیز در کنترل علایم واریس پا موثرند . از جمله می توان به مکمل یا عصاره پوست درخت کاج دریایی ( نوعی کاج که در آب و هوای مدیترانه ای می روید) و گیاه کوله خاس “Ruscus Aculeatus” ( نوعی گیاه همیشه سبز که در ایران نیز بصورت وارداتی در شمال کشور پرورش داده می شود اما خاستگاه آن شمال آفریقا است) اشاره کرد.
در مورد گیاه اخیر فرم خوراکی آن هنوز در ایران موجود نیست اما کرم آن تحت عنوان V.gel قابل تهیه است. این گیاهان در سالهای اخیر به عنوان درمان واریس در طب سنتی ایرانی هم مورد توجه قرار گرفته اند.
نکته ی قابل توجه در مورد این گیاهان دارویی آن است که مصرف خوراکی زیاد یا استفاده ی موضعی از آنها با غلظت بالا می تواند عوارضی برای بدن ایجاد کند.
مواردی که در این بخش ذکر شد جزو مواد خوراکی معمول نیستند . اما در مجموع می توان به کسانی که سوال میکنند : برای درمان واریس چه بخوریم؛ توصیه به مصرف گیاهان دارای فلاونوئید ها نمود. دیده شده که مصرف غذاهای حاوی فلاونوئیدها باعث کوچک شدن قطر واریس پا می شود.
فلاونوئیدها مواد شیمیایی طبیعی موجود در گیاهان هستند که باعث ایجاد رنگ آنها می شوند و بیش از 6000 نوع از آنها تا کنون شناخته شده اند.
فلاونوئیدها از یک طرف باعث انقباض وریدها و بهبود علایم واریس پا می شوند و از سوی دیگر با گشاد کردن شریانها باعث کاهش فشار خون می شوند که همین امر نیز از شدت و علایم واریس می کاهد.
فلاونوئید ها در این گروه های غذایی وجود دارند:
الف- سبزیجات: پیاز، اسفناج، بروکلی و فلفل دلمه
ب- مرکبات: انگور؛ گیلاس سیب و بلوبری
ج- سیر
د- کاکائو
5- استفاده از روغن برای واریس
استفاده از روغن برای واریس یکی از پرطرفدارترین روشها در درمانهای خانگی واریس است. بر اساس مطالعات انجام شده مصرف روغن دانه ی انگور می تواند به کاهش تورم ناشی از واریس پا کمک کند. هر چند با اینکه مطالعات اولیه در این مورد بسیار امیدوار کننده بود اما مطالعات بزرگتر میزان تاثیر آن را کمتر از حد تصور شده ی اولیه می دانند.
6- پوشیدن لباس راحت
پوشیدن لباس راحت باعث کاهش علایم واریس می شود و در کمک به درمان واریس؛ از راه کاهش احتمال عود کمک کننده است. پوشیدن لباس های تنگ یا چسبان باعث محدود شدن جریان خون می شود. بعضی از افراد مبتلا به واریس پا با تغییر عادت لباس پوشیدن؛ تغییرات مثبت زیادی در علایمشان را تجربه میکنن. پوشیدن کفش های پاشنه بلند نیز با ایجاد محدودیت در انقباض عضلات پا باعث ایجاد یا تشدید واریس می شوند. بنابراین به بیماران توصیه می شود از کفش هایی با پاشنه ی دو تا سه سانتی متری استفاده نمایند.
7- بالا گذاشتن پاها
قرار دادن پا در سطح قلب باعث بهبود جریان خون در پاها می شود. در بیماران مبتلا به واریس پا اینکار باعث سهولت برگشت خون به سمت قلب می شود. این اقدام باعث افزایش کارآیی سیستم گردش خون و کاهش خستگی بدن و همچنین کاهش علایم واریس می شود. انجام اینکار برای افرادی که مشاغل ایستاده یا نشسته دارند چندین بار در روز توصیه می شود.
8- ماساژ
ماساژ اصولی و ملایم باعث بهبود گردش خون در پای بیماران مبتلا به واریس و کاهش علایم واریس می شود. اینکار را می توان با استفاده از روغن ماساژ یا روغن های گیاهی انجام داد. توجه داشته باشید که این اقدام با استفاده از روغن برای درمان واریس متفاوت است و اینکار را باید فقط بر روی عضلات انجام داد.
نکته ی مهم آن است که در هنگام ماساژ؛ به هیچ وجه نباید روی رگهای واریسی ماساژ داده شود زیرا شکنندگی بافت اطراف آن باعث آسیب های بافتی و ایجاد خون مردگی و ایجاد بافت اسکار می شود که بعدا درمان واریس را با مشکل همراه خواهد کرد.
9- تحرک
تحرک به نوعی هم جزو درمانهای خانگی واریس محسوب می شود و هم بخشی از درمان واریس در طب نوین است. به علاوه اینکار باعث کاهش علایم واریس هم می شود و از خستگی پا می کاهد.
افراد مبتلا به واریس پا باید از ایستادن یا نشستن به مدت طولانی پرهیز نمایند. برای افرادی که به واسطه ی شغلشان ناچار به ایستادن یا نشستن طولانی مدت هستند توصیه می شود در هر ساعت دقایقی را به قدم زدن اختصاص بدهند.
گفته می شود افرادی که هنگام نشستن یک پا را روی پای مقابل می اندازند به احتمال زیاد تری به واریس پا مبتلا می شوند هرچند صحت این ادعا هنوز ثابت نشده است.