واریس معده و مری از جمله عارضههای دستگاه گوارش است که درمان آن به روشهای مختلف انجام میشود. یکی از روشهای رایج در درمان این عارضهها، آندوسکوپی واریس دستگاه گوارش است که بسته به شرایط بیمار برای تشخیص هم مورد استفاده قرار میگیرد. در این مطلب قصد معرفی این روش که روش کم تهاجمی درمان واریس است و کاربرد آن برای درمان عارضههای دستگاه گوارش را داریم.
آندوسکوپی چیست؟
آندوسکوپی روشی برای تشخیص و درمان عارضههای دستگاه گوارش است. در این روش از یک لوله انعطافپذیر که دوربین و چراغی به سر آن متصل است، استفاده میشود. پزشک متخصص با استفاده از لوله باریک که آندوسکوپ نام دارد، تصاویر دستگاه گوارش را روی مانیتور مشاهده کرده و وضعیت داخلی بدن را مورد بررسی قرار میدهد. با استفاده از این وسیله امکان بررسی بخشهای داخلی معده، روده، رحم و ریه وجود دارد. از آندوسکوپ برای تهیه بیوپسی یا نمونه از بافت داخلی بدن هم استفاده میشود و در انجام جراحیهای مختصر هم میتوان ابزارهای آن را به کار برد.
آندوسکوپی برای واریس
یکی از کاربردهای آندوسکوپی، درمان واریس دستگاه گوارش است. واریس دستگاه گوارش عارضه بزرگ و غیرطبیعی شدن وریدها است. وریدهای واریس گوارشی، وریدهای تشکیل دهنده دیواره معده و مری هستند که در اثر افزایش فشار سیستم پورتال تغییر اندازه داده و به صورت غیرعادی بزرگ میشوند. با بالا رفتن فشار پورتال، خون از مسیرهای فرعی مانند وریدهای مری و معده عبور کرده و این موضوع دیواره وریدها را تحت فشار قرار میدهد.
فشار وارد شده به وریدها باعث تورم آنها شده و عارضههایی مانند واریس دستگاه گوارش، واریس مری و معده را منجر میشوند. واریس دستگاه گوارش عارضهای جدی است و در صورت ابتلا به آن باید فورا درمان، تحت نظر متخصص واریس آغاز شود. عدم درمان واریس باعث پارگی عروق و خونریزی داخلی شده و حتی به مرگ بیمار هم منجر میشود.
روش آندوسکوپی برای درمان واریس؛ چگونگی انجام آندوسکوپی واریس دستگاه گوارش
آندوسکوپی واریس دستگاه گوارش، یکی از روشهای فوری تشخیص و درمان عارضههای داخلی این بخش از بدن به ویژه زمانی است که پزشک احتمال واریس داده باشد. فرآیند انجام آندوسکوپی چندان سخت نیست و طی یک عمل غیرتهاجمی و سرپایی صورت میگیرد. روش آندوسکوپی برای تشخیص و درمان عارضههای سیستم گوارش طی مراحل زیر انجام میشود:
- آمادهسازی بیمار: در اولین مرحله بیمار را برای انجام آندوسکوپی آماده میکنند. بیمار باید 6-8 ساعت قبل از آندوسکوپی ناشتای کامل باشد و از مصرف برخی داروها مانند رقیقکنندههای خون جلوگیری کند. برای انجام آندوسکوپی به بیمار داروی آرامبخش یا خوابآور داده میشود.
- شروع آندوسکوپی: برای انجام آندوسکوپی لوله باریک از سمتی که دوربین به آن متصل است وارد بدن میشود. مسیر ورود این لوله از دهان بیمار است و در طول عبور از دستگاه گوارش تصاویر مری، معده و دوازدهه را روی مانیتو ارسال میکند.
- بررسی دستگاه گوارش: پزشک حین وارد کردن لوله آندوسکوپ به بدن بیمار، وضعیت بخشهای داخلی بدن را به دقت مشاهده کرده و نشانههای آسیب یا خونریزی را بررسی میکند. در صورتی که پزشک حین عبور لوله، مشکلات جدی مانند خونریزی را مشاهده کند، فورا اقدامات درمانی را آغاز میکند.
- پایان بررسی و خروج لوله: پس از بررسی کامل دستگاه گوارش، لوله به دقت از بدن خارج میشود. در بیشتر موارد بیمار چند ساعت بستری شده و تحت نظر قرار میگیرد و بعد از آن مرخص شده و به منزل باز میگردد. آندوسکوپی نیازی به بستری ندارد اما بیمار اجازه فعالیتهایی مانند رانندگی را نیز نخواهد داشت.
مزایای آندوسکوپی واریس دستگاه گوارش
انجام آندوسکوپی واریس دستگاه گوارش، مزایای زیادی دارد و در صورتی که این روش توسط پزشک تشخیص داده شود، نباید لحظهای در انجام آن غفلت کرد. از مهمترین مزایای انجام این کار میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تشخیص دقیق: آندوسکوپی نسبت به دیگر روشهای تشخیص عارضههای دستگاه گوارش به خصوص واریس دقیقتر است.
- درمان همزمان: آندوسکوپی به عنوان یک روش درمانی هم کاربرد داشته و در صورت لزوم میتوان درمان را همزمان با تشخیص انجام داد.
- عارضه کم: عارضه انجام آندوسکوپی نسبت به دیگر روشهای تشخیص و درمان مشکلات دستگاه گوارش کمتر است.
امکان استفاده برای تمام بخشهای دستگاه گوارش دیگر مزیت آندوسکوپی واریس سیستم گوارش است. روش آندوسکوپی برای بررسی و درمان تمام قسمتهای دستگاه گوارش کاربردی بوده و مورد استفاده قرار میگیرد. برای مثال بستن باند آندوسکوپی که برای واریس مری استفاده میشود، یکی از کاربردهای این روش است. از مزایای بستن باند آندوسکوپی میتوان به کاهش خطر خونریزی، کاهش نیاز به مصرف دارو، بهبود کیفیت زندگی بیمار و… اشاره کرد.
معایب آندوسکوپی واریس گوارشی
آندوسکوپی واریس سیستم گوارش، مانند دیگر روشهای درمانی عوارضی هم دارد. خونریزی در اثر ورود لوله به داخل دستگاه گوارش، عفونت، پاره شدن واریس، نقص در تشخیص، نیاز به تکرار درمان، عوارض ناشی از بیهوشی یا بیحسی بیمار و… از مهمترین معایب آندوسکوپی دستگاه گوارش هستند که اغلب موقتی بوده و با کمک پزشک برطرف میشوند.
موارد منع انجام آندوسکوپی دستگاه گوارش
هرچند آندوسکوپی واریس سیستم گوارش عارضه چندانی ندارد اما استفاده از آن برای برخی بیماران ممنوع است، برای مثال:
- بیمارانی که به عفونتهای فعال در ناحیه گلو یا دستگاه تنفسی فوقانی مبتلا هستند
- مبتلایان به اختلالات انعقادی و عارضههایی مانند هموفیلی
- افرادی که به مشکلات شدید قلبی و تنفسی دچار هستند
- بیمارانی که به مشکلات ساختاری مانند تنگی مری دچار هستند
و زنان باردار از موارد منع انجام آندوسکوپی واریس دستگاه گوارش هستند. موارد منع واریس گوارشی همچنین برای افرادی که به داروهای بیهوشی حساسیت داشته یا دخانیات مصرف میکنند هم شامل میشود. برای مثال ویپینگ و واریس رابطه مستقیم دارند و حتی مصرف این وسیله نیز باعث واریس شده و فرآیند آندوسکوپی را دچار مشکل میکند. در صورتی که این روش قابل انجام نباشد، پزشک از سایر گزینه های درمانی واریس مانند ورزش برای واریس و… استفاده میکند.
سخن پایانی
واریس دستگاه گوارش عارضهای نسبتا شایع است که دلایل زیادی برای ابتلای به آن وجود دارد. واریس ارثی، واریس ناشی از سبک ناسالم زندگی مانند مصرف دخانیات و… از جمله دلایل ابتدا به این عارضه هستند. واریس دستگاه گوارش معمولا با روشهایی مانند آندوسکوپی درمان میشود. آندوسکوپی بهترین روش برای درمان واریس سیستم گوارش است و جزو اولین گزینههای تشخیص نیز محسوب میشود.
